Terwijl wereldleiders scherpere internationale klimaatafspraken kunnen maken – en meer kunnen dóen… want woorden halen geen CO2 uit de lucht – kun je zelf ook blijven kijken wat je nog extra kunt doen voor het klimaat. Want op alle niveaus moeten we álles doen om de wereld voor onze kinderen en kleinkinderen leefbaar te houden. En niet morgen, maar vandaag. Het is code rood voor de mensheid en hoog tijd om uit de ‘illusie van machteloosheid’ te stappen.
We kunnen zelf veel doen. Niet om de rekening helemaal bij individuen te leggen, maar wel om alle zeilen bij te zetten, ook binnen onze eigen kring van invloed. En die is groter dan we denken. Volgens hoogleraar Transitiekunde en Duurzaamheid Jan Rotmans onderschatten wij het effect dat we op elkaar hebben: ‘Wij lijden aan de illusie van machteloosheid maar hebben veel meer veranderkracht en -macht dan we denken.’
Steeds iets extra’s
Ten eerste is het noodzaak dat we met zijn allen in ons dagelijks leven duurzaam kiezen en steeds iets extra’s doen. Ter inspiratie: De Correspondent geeft – met cijfers onderbouwd – weer welke acties lonen op het gebied van: Wonen, Reizen, Spullen en Voedsel. Er wordt antwoord gegeven op vragen als:
– Ik huur mijn huis, wat kan ik doen om mijn woning te verduurzamen?
– Is het altijd beter een kapot apparaat te repareren dan om iets nieuws aan te schaffen?
– Waar kan ik nog meer op letten tijdens het boodschappen doen om mijn voetafdruk te verkleinen?
Voorlopers (want dat zijn ze nog) leven aardgasvrij, reizen met OV of met e-deelauto’s, eten verantwoord en vegetarisch of veganistisch, kopen verantwoord spullen en recyclen zo veel mogelijk. Laten we steeds meer mensen inspireren tot dit gedrag. Mensen vergeten volgens Rotmans soms dat hun ideeën en gedrag besmettelijk kunnen zijn voor anderen. Hij maakt de vergelijking met roken. Steeds meer mensen kopieerden elkaar door te stoppen met roken. Laten we nu dus zoveel mensen ‘besmetten’ met duurzaam gedrag dat dit main stream wordt!
Verzet
Daarnaast kunnen we onze leiders massaal laten zien dat we willen dat de klimaatcrisis ook als een crisis behandeld wordt, of beter: een noodtoestand. Het is keiharde noodzaak om in verzet te komen tegen het slappe beleid van de overheid. De vervuiler wórdt betaald (denk alleen al aan de vele miljarden subsidies voor de fossiele industrie door de Nederlandse staat). En de aarde wordt onleefbaar. De mensheid dreigt uit te sterven. Jan Rotmans: ‘Falend leiderschap is een van de oorzaken waarom Nederland het zo slecht doet.’ Maar hij zegt ook: ‘Uiteindelijk gaan ze om, vooral dankzij de druk die wij als burgers direct en indirect uitoefenen.’
De grote klimaatmars van november, waar HET ook vertegenwoordigd was, heeft er mede toe geleid dat Nederland tóch wil stoppen met fossiele investeringen in het buitenland. Je kunt dus best enig effect sorteren door mee te doen aan demonstraties, petities, burgerinitiatieven en zelfs rechtszaken – zoals de klimaatzaak van Urgenda tegen de Nederlandse Staat en de klimaatzaak van Milieudefensie tegen Shell (die je nog financieel kunt steunen). En als daar niet naar geluisterd wordt, dan is verzet middels vreedzame, burgerlijke ongehoorzaamheid een bewezen redmiddel. De geschiedenis wijst uit dat burgerlijk verzet het tij kan keren. Denk aan het succes van Gandhi en de vele inwoners van India die zich aansloten bij zijn verzetsbeweging. Ook bekend is de Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Rosa Parks weigerde haar plek in de bus op te geven omdat zwarte mensen achterin moesten zitten. Daarop volgde de Montgomery Bus Boycot, de eerste grootschalige Amerikaanse demonstratie tegen segregatie waarbij Afro-Amerikanen weigerden met stadsbussen in Montgomery (Alabama), te rijden om te protesteren tegen gescheiden zitplaatsen. Meer van dit soort verzetsacties hebben in de VS geleid tot gelijke rechten voor zwart en wit. Zo zijn er vele voorbeelden van verzet, wereldwijd, die hebben geleid tot (systeem)verandering. Verzet door mensen zoals jij en ik, die deden wat klopte in hun hart. De vreedzame acties en blokkades van de wereldwijde burgerbeweging Extinction Rebellion (letterlijk: ‘verzet tegen uitsterven’) zijn vanuit dit besef ontstaan en zeker ook hoogstnoodzakelijk om machthebbers te laten zien dat wij niet meer meegaan met hun destructieve beleid.
Meer bekijken, beluisteren of doen?
Nynke Laverman: Wie kunstzinnig en indringend, nog eens wil horen en zien waar het écht om gaat: bekijk en deel deze video van Nynke Laverman. Koude rillingen…
Jan Rotmans en Jaap Tielbeke in Buitenhof: We houden grote klimaatmarsen om de overheid te bewegen meer klimaatmaatregelen te treffen. Maar begint een beter klimaat niet bij jezelf? Hierover in gesprek: hoogleraar Transitiekunde en Duurzaamheid Jan Rotmans en journalist bij De Groene en auteur van ‘Een beter milieu begint niet bij jezelf’, Jaap Tielbeke.
Jan Rotmans in het NRC: Lees meer over de visie van Jan Rotmans over de klimaattransitie, Nederland in 2121, de veranderkracht van mensen en de vereiste innerlijke transitie.
HET Agenda: Doe mee aan een Energie Workshop, Energy Challenge online, nodig een energieconciërge of energiecoach, ga naar het Energieloket in de bibliotheek, bezoek een lezing. Kijk snel in HET Agenda voor duurzaamheidsactiviteiten in Hilversum.
52wekenduurzaam: 52wekenduurzaam nodigt je uit om je eigen leven duurzamer te maken. Iedere week een kleine stap. Onderzoek samen wat er wel kan. Uitdagend, leuk, leerzaam en gratis. Aanhaken kan nog en terugkijken van de weekuitdagingen (met filmpjes erbij) kan ook.